همه ما حداقل یک بار در زندگی خود نام سفته را شنیده‌ایم یا روی دکه‌ها عبارت سفته موجود است را دیده‌ایم. شاید هم داستان‌های زیادی درباره دعواهای حقوقی که بر سر سفته‌ها پیش می‌آید شنیده باشیم. اما این روزها استفاده از سفته بسیار رایج شده است. خیلی از کارفرمایان از کارمندان و کارگران خود سفته‌هایی به‌عنوان حسن انجام کار دریافت می‌کنند. بد نیست بدانیم سفته چیست و چه قوانینی در مورد آن وجود دارد؟ اگر کسی تصمیم گرفت به هر دلیلی سفته صادر کند باید حتماً قبل از انجام این کار از جزئیات حقوقی مربوط به آن آگاه باشد تا در آینده به مشکلی برنخورد.
سفته چیست؟
در معنای لغوی سفته یعنی چیزی که از کسی قرض بگیرند یا در عوض چیز دیگری به او بدهند تا در شهر دیگری پس بگیرند. اما از نظر حقوقی سفته چیست؟ سفته یا فته طلب یک نوع سند تجاری است. کسی که سفته را صادر می‌کند، متعهد می‌شود که در یک تاریخ مشخص یا به صورت عندالمطالبه مبلغ مشخصی را به شخص دیگری پرداخت کند. از آنجایی که حمل‌ونقل پول زیاد خطرات بسیاری را به همراه دارد، بازرگانان برای توسعه تجارت خود سفته را ایجاد کردند تا به جای پول نقد از آن استفاده کنند. امروزه سفته کاربردهای بسیاری پیدا کرده است. برای مثال بانک‌ها در ازای پرداخت وام از شخصی که وام گرفته سفته می‌گیرند و همچنین در بسیاری از معاملات بازرگانی از سفته استفاده می‌شود. اگر از قوانین مربوط به بیمه در زمان بیماری اطلاع ندارید، مقاله غرامت دستمزد چیست را مطالعه کنید.
سفته را از کجا باید تهیه کنیم؟
شما می‌توانید سفته‌ها را از دکه‌های روزنامه‌فروشی و حتی برخی دست‌فروش‌ها تهیه کنید. اما مطمئن‌ترین محل برای خرید سفته شعب بانک ملی است. اگر مبلغ سفته مورد نظر شما بالا باشد باید به شعب منتخب بانک ملی مراجعه کنید. زیرا اگر سفته را از جای نامطمئن بخرید، ممکن است ناچار باشید مبلغی بیش از اندازه واقعی آن پول بدهید و اگر ندانید دقیقاً کاغذ سفته چیست و چه ویژگی دارد حتی ممکن است سفته جعلی بخرید و به دردسر بیفتید. تعداد سفته محدودیتی ندارد و با داشتن کارت ملی و مراجعه به بانک ملی می‌توانید به هر مبلغی که نیاز دارید، سفته تهیه کنید. طبق قانون مبلغی که برای خرید هر سفته می‌پردازید پنج ده هزارم مبلغ اسمی روی سفته است. یعنی اگر یک سفته یک میلیون تومانی بخرید باید ۵۰۰ تومان پرداخت کنید. به همین ترتیب برای یک سفته دو میلیون تومانی ۱۰۰۰ تومان و برای یک سفته صد میلیون تومان ۵۰۰۰۰ تومان پرداخت می‌کنید. این مبلغ در حقیقت مالیات سفته‌ای که می‌خرید است.
چطور برگه سفته را پر کنیم؟
حالا که فهمیدیم سفته چیست، باید بدانیم چطور می‌توانیم از آن استفاده کنیم. سفته درواقع یک برگه است که در هنگام صدور پر می‌شود. روی سفته مبلغ آن نوشته می‌شود که نباید از مبلغ اسمی آن بیشتر باشد. با این حال حتی اگر مبلغ نوشته شده روی سفته از مبلغ اسمی آن بیشتر باشد، باز هم ارزش آن از بین نمی‌رود و قابل مطالبه است. تاریخی که سفته در آن تنظیم شده و تاریخ پرداخت هم از موارد دیگری هستند که روی برگه سفته ذکر می‌شوند. می‌توانید به جای تاریخ پرداخت کلمه عندالمطالبه را بنویسید. در این صورت دارنده سفته هر زمان که اراده کند می‌تواند آن را وصول کند. اما اگر تاریخ وصول خالی باشد، تاریخ رویت آن به‌عنوان تاریخ پرداخت در نظر گرفته می‌شود. در بخش دیگری از سفته باید اطلاعات گیرنده سفته را وارد کنید. اگر سفته را در وجه فرد یا شرکتی بنویسید فقط او قادر به وصول کردن سفته خواهد بود، اما اگر جای نام فرد گیرنده خالی باشد سفته در وجه حامل تلقی می‌شود. یعنی هرکسی که سفته را داشته باشد می‌تواند برای وصول کردن آن اقدام کند. گیرنده سفته می‌تواند با پشت‌نویسی سفته آن را به شخص دیگری منتقل کند. یکی از مهم‌ترین شرایطی که به سفته اعتبار می‌بخشد وجود امضا و مهر (اثر انگشت) فردی است که سفته را صادر می‌کند. درواقع بدون این مورد سفته هیچ ارزشی نخواهد داشت.
سفته چطور به اجرا گذاشته می‌شود؟
قبل از آنکه بدانیم نحوه به اجرا گذاشتن سفته چیست، باید بدانیم اجرای سفته با چک متفاوت است. چک یک سند تجاری لازم‌الاجرا است. اگر چک شخصی برگشت بخورد فردی که چک را در دست دارد نیاز به طرح دادخواست در دادگاه ندارد و می‌تواند بلافاصله برای مطالبه آن اقدام قانونی کند. اما در مورد سفته شرایط متفاوت است. در صورتی که مهلت پرداخت سفته رسیده باشد و شخصی که سفته داده آن را پرداخت نکند، گیرنده سفته تا ده روز مهلت دارد که برای اعتراض به عدم پرداخت سفته در موعد مقرر اقدام کند. به این کار واخواست سفته می‌گویند. پس از واخواست دارنده سفته ظرف یک سال در دادگاه علیه کسی که سفته داده اقامه دعوی می‌کند. بعد از صدور حکم در دادگاه شخصی که سفته را گرفته می‌تواند از طریق واحد اجرای احکام دادگستری اموال فرد را توقیف کند یا حکم جلب او را بگیرد. دانستن قوانین در زمان استخدام مانند قوانین مربوط به سفته واجب است. اگر می‌خواهید به‌عنوان یک خانم استخدام شوید باید با حقوق خود آشنا باشید. پس مقاله حقوق قانون کار برای خانم ها را از دست ندهید.
تنزیل سفته به چه معناست؟
ممکن است این اصطلاح را در جایی شنیده باشید و بخواهید بدانید، تنزیل سفته چیست؟ گاهی اوقات فردی که سفته را دریافت کرده در زمانی زودتر از موعد آن به پول آن احتیاج پیدا می‌کند. اگر کمتر از ۹۰ روز به تاریخ سفته باقی مانده باشد و بدهی به دلیل امور بازرگانی ایجاد شده باشد، فرد می‌تواند به بانک مراجعه کند و مبلغی پایین‌تر از پول سفته را دریافت کند. بانک هم تا سررسیدن موعد سفته صبر می‌کند و سپس مبلغ اصلی سفته را از فردی که سفته را داده است، دریافت می‌کند.
سفته برای استخدام
بسیاری از شرکت‌ها برای استخدام افراد از آنها سفته‌هایی به‌منظور حسن انجام کار دریافت می‌کنند. زمان قطع همکاری تسویه حساب با پرسنل سفته‌های آنها به آنها بازگردانده می‌شود. اما علت گرفتن این سفته چیست و آیا ضرورتی دارد. عموماً شرکت‌ها دلایلی مانند داشتن اطلاعات ارزشمند و یا تجهیزات گران‌قیمت را به‌عنوان عاملی برای دریافت سفته ذکر می‌کنند. بسیاری از کارمندان معتقد هستند که دادن سفته آن هم به مبالغ بسیار بالا عادلانه نیست. با این حال دریافت سفته از طرف شرکت‌ها بسیار رایج شده است. اگر برای حسن انجام کار سفته می‌دهید حتماً باید نکاتی را هنگام دادن سفته رعایت کنید:
- در قرارداد خود ذکر کنید که سفته‌ای به مبلغی مشخص برای حسن انجام کار به شرکت داده‌اید.
- سفته‌هایی که برای حسن انجام کار می‌دهید را پشت‌نویسی کنید و بنویسید که به چه کسی و بابت چه چیزی سفته می‌دهید.
- یک نسخه کپی از هر ضمانتی که می‌دهید را نزد خود نگهداری کنید.
- یک نسخه از قرارداد استخدام را از کارفرما بگیرید و نزد خود نگه دارید.
- هرگز سفته سفید امضا به کسی ندهید. از امضا زدن و اثر انگشت زدن روی سفته‌ای که پر نشده خودداری کنید.
- مبلغ سفته باید با حقوق و دستمزد شما و درآمد شرکت تناسب داشته باشد و خیلی زیاد نباشد.
با دانستن این که سفته چیست، می‌توانیم در هنگام دادن یا گرفتن آن دقت بیشتری کنیم. سفته‌ها باید به‌دقت پر شوند و حتماً مهر و امضا داشته باشند. به‌علاوه در نظر داشته باشید که سفته نوعی تعهد است. بنابراین تنها در صورتی سفته بدهید که از تمام جنبه‌های حقوقی آن باخبر هستید و از انجام این کار اطمینان دارید.
ایا گرفتن سفته برای استخدام شدن قانونی هست؟